Bu kitap çalışmasının geçmişi (Bireysel Emeklilik Sistemi ve Muhasebesi ile Sigorta Şirketlerinde Denetim, Sermaye Yeterliliği ve Mali Analiz) birlikte yeni muhasebe sistemine paralel olarak 2007 yılına kadar geriye gitmektedir. Yeni sisteme göre hazırlanmış hayat dışı sigorta ve reasürans muhasebesi alanlarında ülkemizde hiçbir yayının bulunmaması, TFRS 4, hayat sigorta muhasebesi ile reasürans şirketleri muhasebesi ise ülkemizde ilk kez kaleme alınıyor olması çalışmanın uzun sürmesine neden olmuştur. Kitap çalışmalarında daha çok yabancı kaynaklardan faydalanılmış, ancak özellikli alanlar ve ülkemizdeki düzenlemelerin getirdiği farklılıklar gibi yabancı yayın bulunmayan konuların olgunlaştırılması da uzun uğraş ve çalışmalar sonucu mümkün olmuştur. Ayrıca, ülkemizde sigorta muhasebesi alanındaki düzenlemelerin sürekli değişmesi ve temel bir sistematiğinin olmaması da kitap yazımını uzatmıştır. (Önsöz’den) Konu Başlıkları Üretim Muhasebesi Yedek ve Karşılık Muhasebesi Hayat Sigorta Muhasebesi Reasürans Ve Muhasebesi Reasürans Şirketlerinde Muhasebe TFRS 4 Sigorta Sözleşmeleri

KONULAR Sigorta > Türkiye > Muhasebe. Sigorta > Avrupa birliği ülkeleri > Muhasebe. Sigorta > Muhasebe > Standartlar > Türkiye. Sigorta > Muhasebe > Standartlar > Avrupa birliği ülkeleri > Muhasebe. Sigorta > Muhasebe > Hukuk ve mevzuat > Türkiye. Sigorta > Muhasebe > Hukuk ve mevzuat > Avrupa birliği ülkeleri. Insurance > Turkey > Accounting. Insurance > European Union countries > Accounting. Insurance > Accounting > Standards > Turkey. Insurance > Accounting > Standards > European Union countries. Insurance > Accounting > Law and legislation > Turkey. Insurance > Accounting > Law and legislation > European Union countries.

Sunuş kitapÖzel emeklilik sistemi, dünya genelinde en fazla fon birikimi sağlanan ve sosyal yönüne ilaveten, ekonomik kalkınmaya, istikrara ve finansal piyasaların derinleşmesine en fazla katkı sağlayan sektörlerin başında gelmektedir. Bu kap-samda, emeklilik şirketleri aktif büyüklüğü açısından dünyada sigorta şirketleri-nin ardından ikinci sırada yer almaktadır. Ülkemizde 2003 yılında uygulanmaya başlanılan bireysel emeklilik sistemi, geçen süre içinde hızlı bir gelişim sergilemiş ve OECD raporlarına göre son 10 yılda dünyada en hızlı büyüyen bireysel emeklilik sistemi olmuştur. Büyüme ve gelişmeye paralel olarak bireysel emeklilik sistemi ülkemizde her geçen yıl daha fazla ilgi çeken ve akademik çalışmaya konu olan bir alan haline gelmiştir. Buna karşılık, gerek mevcut sistemin özelliklerini, gerek bireysel emeklilik işlemlerini muhasebe yönüyle ele alan akademik çalışmaların yeterliliğinden bahsetmek mümkün görülmemektedir. Dr. Metin SARIASLAN, Hazine Müsteşarlığında sigortacılık ve bireysel emeklilik alanında 21 yılı aşan bilgi ve deneyimi ile ülkemiz bireysel emeklilik sistemi hakkında ve uluslararası standart ve uygulamaları da dikkate alarak emeklilik işlemlerinin muhasebe kayıtları konusunda önemli bir eser hazırlamış ve bu alandaki boşluğu gidermiştir. Dr. SARIASLAN’ın hazırlamış olduğu kitabın, emeklilik şirketlerinde her kademede çalışan yönetici ve diğer personel ile bu alanda araştırma yapan, eği-tim veren veya öğrenim görenler için önemli bir başvuru kitabı olacağına inan-maktayım. Yaptığı çalışma ile Dr. SARIASLAN, bireysel emeklilik işlemlerinin muhasebeleştirilmesi konusunda sektörde standart sağlama ve yanlış uygulama-ların düzeltmesinde de önemli bir rol üstlenecektir. Ayrıca, hazırlanan kitap, konuları pratik bir şekilde işlemesi ve okuyucu tarafından rahatlıkla anlaşılabi-lecek sade bir anlatıma sahip olması nedeniyle sektörün gelişmesi ile birlikte bu sektöre girmeyi düşünenlerin karar almalarına yardımcı olabilecek önemli bir eserdir. Bu vesile ile Dr. SARIASLAN’a büyük bir özveri ve yoğun bir emek ge-rektiren çalışması nedeniyle teşekkür eder ve sigortacılık ve bireysel emeklilik alanındaki çalışmalarının ve sağladığı katkıların artarak devam etmesini dilerim. Arif Hikmet CESUR Sigorta Denetleme Kurulu Başkanı

GİRİŞ Sigorta sektörünün en sorunlu alanlarından biri olan sigorta muhasebesi ve mali analizi konusunda maalesef çok sayıda yazılı yayın bulunmamaktadır. Bu alanda birçok yeni gelişmenin, Dünya ile entegrasyonu en yüksek sektörlerden biri olan sektörümüzde anında etki yaratması gerekirken, maalesef bu etki için çoğunlukla yıllarca beklemek zorunda kalıyoruz. Örneğin, Dünyada çok yaygın olarak kullanılan merdiven sistemine göre muallak hasar karşılığı ayırma sistemi, bizde daha yeni gündeme gelmektedir. Aynı şekilde AB üye ülkelerinde yıllarca uygulanan devam eden riskler karşılığı (unexpired risk reserve) mevcut mevzuatımızda halen yer almamaktadır. Bu itibarla, sigorta muhasebesi ve mali analiz alanına katkı sağlamak amacıyla iki husus üzerinde görüşlerimi sunmak istiyorum.

Giriş Şirketler faaliyetlerini borç ve öz sermaye ile elde edilen varlıklarla yürütmeye çalışırlar. Ancak bu varlıklar başta tahsil edilememe (default) riski, piyasa riski gibi çeşitli risklere maruz kalabilmektedirler. Bu itibarla, aktif kalemlerinin bir veya birden fazla riskin gerçekleşmesi sonucu uğrayacakları değer kayıpları nedeniyle şirketler faaliyetlerini sağlıklı şekilde yürütemeyebilirler. Bu amaçla, 19.1.2008 tarihli ve 26761 sayılı Resmi Gazete’de yayınlanan “Sigorta ve Reasürans ile Emeklilik Şirketlerinin Sermaye Yeterliliklerinin Ölçülmesine ve Değerlendirilmesine İlişkin Yönetmelik” ile sigorta ve reasürans şirketlerinin aktiflerinin maruz kalabileceği riskler sayısallaştırılmak suretiyle ek sermaye ihtiyaçları ölçülmeye çalışılmıştır.

Giriş Sigorta şirketleri, sigorta sözleşmesiyle teminat altına aldıkları risklerin gerçekleşmesi sonucunda oluşan maddi kayıpları zarar görenlere ödemekle mükelleftirler. Sigorta şirketlerine tazminat talebi, zarar görenin doğrudan başvurusu veya başta sigorta şirketleri olmak üzere rücuen yapılan başvuru dışında dava yoluyla da gelebilmektedir. Bu tazminat talepleri ve bunlarla ilişkili masrafların tamamı veya bir kısmı bilanço tarihi itibariyle ödenmemiş olabilir. Bu ödenmemiş tutarlara ilişkin tahakkuk esası gereği bilanço tarihi itibariyle muallak tazminat karşılığı adı altında karşılık ayrılması gerekir. Sigorta şirketlerinin mali tablolarında en önemli yükümlülük kalemlerinden biri kuşkusuz muallak tazminat karşılığıdır. Öyle ki, bu karşılığın gerçeğe uygun bir şekilde ayrılıp ayrılmaması mali tabloların güvenilirliğini, dönem performansını ve şirketin değerini önemli derecede etkileyebilmektedir. Ancak, ihbarı sonraki yıllarda yapılan bilanço tarihine kadar gerçekleşen hasarlara (IBNR) ek olarak bu karşılığın alt unsurlarından olan bilanço tarihi itibariyle sonuçlanmamış dava yoluyla gelen tazminat talepleri de doğası gereği önemli bir belirsizlik içermektedir. Zira, bu taleplerin ödenip ödenmeyeceği şirketin iradesi dışında, mahkemelerin vereceği kararlara bağlı olmakta ve sigortacılık mevzuatı gereği tamamı üzerinden muallak tazminat karşılığı ayrılmaktadır. Ülkemizde sigortacılık düzenlemelerine göre bütün davalık tazminat talepleri ve bunların gecikme faizi gibi ilişkili bütün masrafları için muallak tazminat karşılığı ayrılması öngörülmüş olması aşırı ihtiyatlılığa sebebiyet vermektedir. Ayrıca, bu davaların uzun sürmesinden kaynaklanan birikme de dikkate alındığında davalık tazminat taleplerinin muallak tazminat karşılığı içinde önemli bir ağırlığa sahip olacağı aşikardır. Bu yazıda dava yoluyla gelen tazminat taleplerinin yapısı ve muhasebesi ele alınacaktır.

Giriş Ülkemizde sigortacılık sektöründe, sigorta konusu menfaatin sözleşmenin tanzimi esnasında sigorta bedelinin, rizikonun gerçekleşmesi durumunda ise riziko tarihindeki sigorta değerinin gerçeğe uygun bir şekilde belirlenmesi temel bir sorundur. Sigorta bedeli, sigortaya konu menfaatin poliçenin tanzimi esnasındaki değeri olarak poliçe üzerinde belirtilen tutardır. Ancak, sigorta bedeli sigortalanan menfaatin gerçek değerinden bazen farklı olabilmektedir. Sigorta türüne göre farklı uygulamalar bulunmakla birlikte sigorta bedeli çoğunlukla sigorta ettiren, sigortacı, kamu otoritesi veya sigortacı ile sigorta ettiren tarafından belirlenir. Sigorta ettirenin beyanına dayanılarak poliçe üzerinde yer verilen sigorta bedelinin azami iyi niyet kuralları çerçevesinde hareket edilerek belirlenmesi önemlidir. Sigorta ettiren, bilerek (örneğin daha az prim ödemek veya daha fazla tazminat almak amacıyla) ya da bilmeyerek sigortalanacak menfaatin gerçek değerinin altında veya üstünde bir bedel üzerinden sigorta teminatı satın alabilir. Ancak, sigorta bedelinin gerçeğe uygun, diğer bir ifade ile sigorta değerine uygun olup olmadığı poliçenin tanzimi esnasında değil çoğunlukla rizikonun gerçekleştiği anda kontrol edilmektedir. Bu çalışmada, sigorta değeri ve ödenecek tazminatın belirlenmesi konusundaki sorunlar yürürlükteki mevzuat ve sigortacılık icapları açısından ele alınmıştır.

Sigorta ve Reasürans ile Emeklilik Şirketlerinin Sermaye Yeterliliklerinin Ölçülmesine ve Değerlendirilmesine İlişkin Yönetmelikte reasürans riskinin düzenlenme amacı, belirli kriterlerin dışında reasürörlere sigorta riski devrinin yapılması yoluyla oluşan karşı taraf riskine kar- şın sigorta şirketlerinin sermaye yapısının güçlendirilmesidir. Burada karşı taraf riski ise, bir reasüröre belirli bir oranın üzerinde risk devredilmesi, reasürörlerin belirli bir derecelendirme notu altında kalması ve topluluk içi bir reasüröre belirli bir oranın üzerinde risk devredilmesi durumunda söz konusudur. Böylelikle reasürans devirlerinin bir reasürörde yoğunlaşmaması, asgari derecelendirme notuna sahip reasürörlerle çalışılması ve topluluk içi reasürörlere fazla devir yapılmaması amaçlanmaktadır

Giriş Ülkemizde sigortacılığın istenilen seviyede olmamasının nedenlerinden biri de hayat sigortacılığının gelişmemesidir. Nitekim 2007 yılı verilerine göre Dünyada üretilen sigorta priminin %59’luk kısmı hayat sigortalarına ait iken, bu oran ülkemizde %13 olarak gerçekleşmiştir. Hayat sigortaları, normalde insanların ölüm riski ve/veya yaşama ihtimallerini ve bazı ek riskleri teminat altına alan sözleşmeler olup, çoğunlukla uzun süreli sigortalardır. Bununla birlikte, bazı hayat sigorta sözleşmelerine hayat sigortacılığının daha cazip hale getirilmesi amacıyla birikim (mevduat) unsuru eklenmektedir. Böylece, hayat sigortacılığının yaygınlaşması ve vergisel avantajlar sayesinde sigortalıların önemli bir yatırım geliri elde etmesi amaçlanmaktadır. Ülkemizde bu tür sözleşmelere birikimli hayat sigortaları denilmektedir.

Ülkemizde sigortacılığın yeterince gelişmemesinin başlıca nedenlerinden biri de hayat sigortacılığın gelişmemesidir. Nitekim 2007 yılı verilerine göre dünyada üretilen sigorta priminin yüzde 59’luk kısmı hayat sigortalarına ait iken, bu oran ülkemizde yüzde 13 olarak gerçekleşmiştir. Hayat sigortaları, genelde insanların ölüm riski ve/veya yaşama ihtimallerini teminat altına alan sözleşmeler olup, çoğunlukla bir yıldan uzun süreli sigortalardır. Bununla birlikte, bazı sözleşmelere sigortacılığı daha cazip hale getirilmesi amacıyla yatırım unsuru eklenmektedir. Ülkemizde bu tür sözleşmelere birikimli hayat sigortaları denilmektedir. Bu yazıda birikimli hayat sigortaların vergi sorunları üç başlıkta kısaca ele alınmıştır.

Dergi, “Bilim Kurulu Onaylı Eserler” ve “Bilim Kurulu Onayına Sunulmayan Eserler” olmak üzere 2 bölümden oluşmaktadır. Derginin “Bilim Kurulu Onaylı Eserler” isimli ilk bölümünde, bilimsel yazım kurallarına uygun olarak hazırlanmış ve Kurulun incelemesi sonucu yayımlanmaya hak kazanmış, sigorta konusundaki araştırmalar yayınlanmaktadır. Derginin “Bilim Kurulu Onayına Sunulmayan Eserler” isimli ikinci bölümünde ise, akademisyenler, bürokratlar, sektör uzmanları, sigortacılık ve aktüerya öğrencilerinin, editör tarafından onaylanmış araştırma, inceleme, analiz ve çevirileri yer almaktadır.